De constructies van achterblad en bovenblad zijn vanwege hun uiteenlopende functies behoorlijk verschillend. Omdat het achterblad niet dient om geluid te produceren, maar om de geluidsgolven in de gitaar te reflecteren en zo min mogelijk moet meetrillen (meetrillen is energieverlies, bovendien wordt het achterblad tegen het lichaam gedrukt, daardoor gedempt), hoeft het daarom ook niet echt dun te zijn, en evenmin dun uit te lopen naar de randen. Het achterblad wordt ook boller, en daardoor stijver en sterker gemaakt dan het bovenblad.
Voegen en op dikte schaven
Het achterblad wordt op dezelfde manier samengesteld uit twee stukken ‘bookmatched’ hout als het voorblad: via meten van de jaarringen (iets opschuren helpt bij dit donkere hout om ze zichtbaarder te maken) bepalen waar de naad moet komen, daarna weer de futselplank en lijmen.
De toegepaste India palissander is van zichzelf al vrij stug. Daarom kan de dikte tot slechts ca. 2.3 mm worden teruggebracht. Bij dit ontwerp van de Small Jumbo loopt de kastdikte van de taille naar de hals sterker terug dan van de staart naar de taille. Daardoor ontstaat ter hoogte van de taille een knik in de achterwand. Om de bolling soepel te laten verlopen, worden de upper bout en taille 0,2 mm dunner gemaakt dan de lower bout.
Veel hardhoutsoorten zoals palissander zijn zelfs met een perfect geslepen schaaf lastig te bewerken: de schaaf glijdt er meer overheen dan dat hij snijdt. Ook ‘warrig’ hout (afwisselend hard en zacht, of wisselende vezelrichtingen) gaat moeizaam: vaak rukt de schaaf er vezels uit of het tegenovergestelde gebeurt: hij glijdt er overheen. Ik maak daarom gebruik van een schaaf met getande beitel.
Dit werkt perfect: de tanden ‘pakken’ goed zonder te happen: eerst in de lengterichting, daarna onder een hoek van 45°, zo wordt er al veel materiaal weggenomen.
Met een normale schaaf wordt alles hierna weer gladgeschaafd. Dit wordt herhaald tot de juiste dikte is bereikt. Voor India Palissander ligt dit in de buurt van 2,3 mm.
Twee andere opties optie voor “lastig” hout: ten eerste het gebruik van een dunne strip onder het te schaven hout om een verdikking te forceren (ervan uitgaand dat het hout dun genoeg is om iets te buigen). Ik gebruik een stuk schuurlinnen van 4 cm breed, en verschuif dit tijdens het schaven over de hele breedte van de achter- of zijwand. De tweede optie is het gebruik van een Stanley kopshoutschaaf #60-1/2: deze heeft een lage beitelhoek en is veel smaller, en ‘hapt’ daardoor gemakkelijker.
Uiteindelijk glad maken met het oude vertrouwde schraapstaal of een Stanley schraapschaaf (‘cabinet scraper’).
Balkenpatronen
Tot op heden heb ik op drie verschillende manieren de achterwand van bebalking voorzien. De eerste 2 zijn gebaseerd op de oorspronkelijke tekeningen.
Het oorspronkelijke Small Jumbo ontwerp bevatte twee alternatieven voor de achterwand bebalking: het ladderpatroon en de X-bracing; deze laatste bleek achteraf erg overdadig en overdreven zwaar. Daarom heb ik een aangepaste versie gemaakt, ook gebaseerd op het ‘minimal adequate structure’ principe van William Cumpiano. Zo ontstond het derde ontwerp, waarbij de balken voldoende steun geven voor een mooie bolling. Ook ten opzichte van de ladder bracing is er een balk minder aanwezig. Dit is de versie die ik nu standaard gebruik. hieronder de tekeningen van de drie versies.
De profilering is simpel gehouden: de middelste 10 cm is 16 mm hoog, en in een punt van 90° geschaafd. Vanaf daar dunner wordend tot 1 mm bij de rand.
Om het aftekenen in een later stadium te vergemakkelijken worden de balken iets te lang gelaten.
Alle balken zijn om te beginnen 8×16 mm.
De middelste 15 cm blijven recht, vanaf daar wordt afgeschuind tot een dikte van 2 mm aan de rand van het blad.
De balken meten 7×16 mm bij het lijmen, in het midden blijft de hoogte onveranderd. De laatste 8 cm worden afgeschuind tot 2 mm aan de kastrand.
Om de juiste dome te verkrijgen worden balken in een curve van 3,8 mm geschaafd.
Voor het berekenen van de kromming van de balken om de 15 voet bolling te krijgen heb ik een spreadsheet gemaakt, zie voorbeeld.
Kromming en verstevigingsstrip
Eerst wordt een strip gelijmd op de lijmnaad in het midden, de rugverstevigingsstrip (‘back seam graft’). Om de strip niet te laten verschuiven worden van tevoren enkele hulpstrookjes gelijmd waartussen de strip blijft liggen, deze worden naderhand weggestoken. De hals- en staartblokken worden voor het gemak gemarkeerd met een stukje tape. De rugversteviging is 2.5 mm dik en 18 mm breed.
Het achterblad krijgt de bolling van een koepel met een straal van 15 voet (4.5 m). Dit is over de gehele lengte van de klankkast een hoogteverschil van 7 mm. Tijdens het lijmen wordt daarom het achterblad over een balk met een kromming van 7 mm gespannen.
Voordat de balken gelijmd kunnen worden moeten uiteraard uitsparingen worden gemaakt in de verstevigingstrip. Afgeschuind om barsten te voorkomen bij krimpen en uitzetten tgv. warmte of vocht.
